Ru mãi ngàn năm dòng tóc em buồn
Bàn tay em năm ngón ru trên ngàn năm
Trên mùa lá xanh ngón tay em gầy
Nên mãi ru thêm ngàn năm
Những câu hát ấy từ đâu bay đến vang vọng bên tai, làm tôi bất giác mà ngân nga theo trong vô thức. Tôi không thể hiểu hết được ý nghĩa và phân tích được từng lời ca của nó. Vậy mà nhạc Trịnh là một thể loại nhạc mà người nghe ai cũng nhận xét rằng nó rất dễ nghe và dễ thấm. Nghe có vẻ rất là mâu thuẫn, nhưng sự thật là vậy. Nghe nhạc của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đa số không ai mà không thích cả, ai cũng có thể hiểu được nghe được và thích được nhưng người phân tích được thì có lẽ không có ai. Bởi chính ngay bản thân người viết nên những lời ca đó đôi khi còn nói rằng bản thân ông cũng không thể giải thích rõ ràng được, huống hồ là chúng ta.
Vậy nên cứ nghe và cảm nhận thôi cũng được còn việc phân tích thì cứ để dành lại cho những người chuyên gia - với tôi thì họ chính là những con người can đảm nhất.
Mời quý vị nghe lại ca khúc “Ru Em Từng Ngón Xuân Nồng” Trình bày: Khánh Ly
Bấm vào giữa hình trên để nghe “Ru Em Từng Ngón Xuân Nồng” Trình bày: Khánh Ly
Ru Em Từng Ngón Xuân Nồng đối với tôi chính là một ca khúc như vậy, tôi nghe và có thể cảm nhận được rất tốt rằng tác giả đang muốn diễn tả đến điều gì, nhưng tôi không thể nói lên rõ ràng những điều đó được.
Bài hát này được nhạc sĩ Trịnh Công Sơn sáng tác vào đầu năm 1965, và là một trong những bài hát được viết dành riêng cho Dao Ánh - người yêu nhỏ bé của ông. Trong một bức thư được ông viết vào ngày 26/2/1965 tại B’lao để trả lời cho thư của cô ấy, sau những nỗi niềm nhớ nhung dành gửi cho cô, ông có viết: “... Những ngày nay anh vẫn chưa làm được gì ngoài phí bỏ những giờ dài dẳng để ngồi đốt thuốc và nhìn hoài khoảng đất trời trước mặt. Anh đã viết xong một bản nhạc cho Ánh. Ru Mãi Ngàn Năm hay Ru Em Từng Ngón Xuân Nồng”.
Vì không thể hiểu hết được ý nghĩa của ca khúc này, nên hôm nay tôi muốn trình bày cái sự khó hiểu này của mình với mọi người. Biết đâu đấy sau hôm nay, nhờ mọi người mà tôi sẽ hiểu hơn và càng yêu thích ca khúc này hơn thì sao. Ngay từ câu mở đầu của bài hát đã khiến tôi có chút băn khoăn, tại sao nhạc sĩ lại “ru mãi ngàn năm” mà không phải một, hai hay cũng có thể ít hơn là trăm năm chẳng hạn? Phải chăng tình yêu ấy của ông đã vượt qua cả không gian lẫn thời gian, và ông muốn nó sẽ luôn kéo dài cả qua kiếp này và kiếp khác? Và lời ru ngàn năm ấy được lặp đi lặp lại trong từng câu hát, ông ru “trên dòng tóc em buồn”, trên “bàn tay em năm ngón” và “rên mùa lá xanh ngón tay em gầy” mà lời ru ấy càng được cộng thêm chứ không hề là một lần. Nhưng tại sao hình ảnh người con gái ấy lại vương vấn một nỗi buồn nhẹ nhàng như vậy? Có phải là do khoảng cách đã ngăn cách họ gặp gỡ, nên cô ấy buồn, và lời ru của ông dành cho cô ấy cũng buồn theo??
Mời quý vị nghe lại ca khúc “Ru Em Từng Ngón Xuân Nồng” Trình bày: Tuấn Ngọc
Bấm vào giữa hình trên để nghe “Ru Em Từng Ngón Xuân Nồng” Trình bày: Tuấn Ngọc
Những cảm nhận của tôi về bài hát này là một chuỗi hoài nghi không có hồi kết. Tôi nghĩ có thể đúng, cũng có thể sai, nhưng không hề gì, dù đúng hay sai thì đó chính là cái hay mà âm nhạc của Trịnh Công Sơn đã mang lại cho tôi.
Ru mãi ngàn năm từng phiến môi mềm
Bàn tay em trau chuốt thêm cho ngàn năm
Cho vừa nhớ nhung có em dỗi hờn
Nên mãi ru thêm ngàn năm
Tình yêu của ông cứ hiện lên như thế một cách rất nhẹ nhàng. Ông nhớ bờ môi, nhớ bàn tay nhỏ trau chuốt ấy, nhớ những lần cô dỗi hờn. Tất cả những nỗi nhớ đó ông đem viết thành lời ru êm ái dành tặng cho cô - người mà suốt đời ông sẽ dành cho cô ấy một tình cảm đặc biệt nhất mà không ai có thể thay thế được.
Thôi ngủ đi em, mưa ru em ngủ
Tay em kết nụ, nuôi trọn một đời
Nuôi một đời người
Mùa xuân vừa đến xin mãi ăn năn mà thôi...
Lời ru này là của anh dành cho em, nên “ngủ đi em, mưa ru em ngủ”. Có lẽ bàn tay em chính là lẽ sống của đời anh, hình ảnh đó đã in sâu qua nhiều ca khúc, chứ không phải chỉ có bài hát này. Có thể bàn tay chính là hình ảnh mà ông trân trọng nhất khi nhớ đến người con gái mà ông thương, hoặc là thứ ông thấy đẹp nhất ở người phụ nữ chính là bàn tay, nên ông thường hay sử dụng chúng để ẩn dụ cho hình ảnh những người con gái mà ông thương.
Bấm vào giữa hình trên để nghe “Ru Em Từng Ngón Xuân Nồng” Trình bày: Lệ Quyên, Hồng Nhung
Nhưng tại sao mùa xuân đến ông lại “xin mãi ăn năn mà thôi”? Mùa xuân thường là mùa của sự tươi mới, sự vui vẻ. Vậy tại sao đối với Trịnh Công Sơn thì lại là một mùa để “ăn năn”, để nhận lỗi. Cũng có thể là vì hướng đạo của ông, có một thời gian ông vẫn thường đi chùa, và thời điểm mà người ta đến với cửa Phật nhiều nhất cũng chính là mùa xuân. Người ta đi chùa là để nhìn lại những gì mình đã làm cả một năm qua, để cầu bình an, và cũng là để sám hối về tất cả những lỗi sai mà bản thân mình đã phạm phải để được thanh thản, để được gột rửa cõi lòng mình. Tôi cũng chỉ có thể nghĩ theo hướng đó mà thôi. Có lẽ vì ông sợ rằng chuyện tình của ông sẽ không được như ý muốn vì khoảng cách giữa hai người cũng đã quá rõ ràng, và ông đang chờ đợi, chờ đợi một ngày “tay em kết nụ”, chờ đợi một ngày em trưởng thành để có thể trọn vẹn ước mong.
Ru mãi ngàn năm từng ngón xuân nồng
Bàn tay em năm ngón anh ru ngàn năm
Giận hờn sẽ quên
Dáng em trôi dài trôi mãi trôi trên ngàn năm...
Và lời ru ấy ông nguyện sẽ dùng “ngàn năm” để mà ru em. Ru từng ngón tay đến bàn tay, từ “má em hồng” đến vùng tóc “như trời xưa đã qua đi ngàn năm” của người mà anh thương. Và cầu mong cho em hãy quên đi những giận hờn, để bàn tay ấy sẽ đưa “đưa anh đến quê hương vàng son” nơi mà chỉ có hai người với một tình yêu vừa đủ để có thể cùng nhau bước chung trên một đoạn đường.
Ru mãi ngàn năm vừa má em hồng
Bàn tay đưa anh đến quê hương vàng son
Vào trời lãng quên
Tóc em như trời xưa đã qua đi ngàn năm...
Còn lời ru mãi vang vọng một trời
Mùa xanh lá vội ru em miệt mài
Còn lời ru mãi, còn lời ru này
Ngàn năm ru hoài, ngàn đời ru ai.
“Lời ru miệt mài” ấy khiến cho tôi cảm nhận rằng ông là một con người luôn khao khát được yêu, và được tận hưởng trọn vẹn hạnh phúc của tình yêu. Nhưng có lẽ ông đã cảm nhận được mối tình ấy sẽ không bao giờ có một cái kết êm đẹp, nên trong từng lời ru êm đềm ấy luôn phảng phất đâu đó một nỗi buồn như con sóng của biển cả. Lúc nhẹ nhàng, êm đềm, lúc lại cuộn trào như muốn gào thét lên trong không gian vô tình vậy. Và dù có đúng như vậy, cuộc tình của có dang dở thì trong lòng ông cũng sẽ mãi mãi không quên được hình bóng của người con gái - người con gái mà ông dùng cả tấm lòng để “ru mãi ngàn năm”.
Bấm vào giữa hình trên để nghe “Ru Em Từng Ngón Xuân Nồng” Trình bày: Ngọc Lan
Bài hát này cũng được những ca sĩ rất nổi tiếng thể hiện, ngoài cái tên gắn bó với cuộc đời âm nhạc của ông Khánh Ly thì còn có Tuấn Ngọc, Ngọc Lan, Quang Dũng, Hồng Nhung, Lệ Quyên… Mỗi người hát tôi lại cảm nhận được từng lời ru nhẹ nhàng, êm đêm khác nhau. Và tôi nghĩ rằng những sự dịu êm phảng phất nỗi buồn nhẹ nhàng ấy sẽ sống mãi với thời gian không chỉ bây giờ mà sẽ cả ngàn, ngàn năm sau nữa.
Lối Cũ biên soạn
